Üreticiyseniz veya yeni bir ürün geliştirdiyseniz, emeğinizi korumak için doğru hukuki adımlar atmak zorundasınız. Belki dünyada ilk kez sebze doğrayan bir bıçak icat etmediniz, ama o sebzeyi çok daha hızlı ve güvenli doğramayı sağlayan yenilikçi bir alet tasarladınız. İşte bu noktada tam da ihtiyacınız olan faydalı model belgesi olabilir. Böylelikle ürününüzü rakiplerden önce tescilleyebilir, markanıza değer katabilirsiniz. Yazının devamında tescil, başvuru ve koruma süresiyle ilgili ayrıntıları bulabilirsiniz.
İçindekiler:
Faydalı Model Nedir?
Sanayiye uygulanabilir ve yenilik içeren buluşların korunmasını sağlayan tescil türüdür. Türkiye’de bu belge Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilir ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında düzenlenir. Bu belgeyi alan kişi veya işletme, belirli bir süre boyunca başkasının buluşu üretmesini, satmasını, kullanmasını ve ithal etmesini engelleme hakkına sahip olur.
Faydalı Model Belgesi Nedir?
Başvurusu kabul edilen buluşun, Türkiye sınırları içinde belirlenen süre boyunca korunmasını sağlayan resmi tescil belgesidir. Aşağıdaki gibi ürünler faydalı model örneği sayılabilir:
- Ayarlanabilir mobilya bağlantı aparatı
- Enerji tasarrufu sağlayan yeni tip soba tasarımı
- Plastik yerine silikon, katlanabilir özellikte üretilmiş süzgeç
- Daha az enerji tüketen inovatif ısıtma cihazı
- Hızlı montaj sağlayan yeni tip vida veya bağlantı elemanı
Bu tür teknik yenilikler, faydalı model belgesi kapsamına girebilir.
Faydalı Model ve Patent Arasındaki Farklar
Her ikisi de özünde benzerlik taşıdığı için karıştırılması normaldir. Patente kıyasla daha kısa ve az detay barındıran süreç söz konusu olmakla birlikte ücretlendirme de diğerine göre daha düşüktür:
| Kriter | Faydalı Model | Patent |
| Buluş Niteliği | Zorunlu değil; yalnızca yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik aranır | Buluş niteliği, yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik birlikte aranır |
| Korunan Konular | Yöntemler sonucunda elde edilen ürünler korunmaz | Ürünler ve yöntemler korunur |
| Hariç Tutulan Alanlar | Eczacılık maddeleri, biyoteknolojik buluşlar, kimyasal ve biyolojik materyaller korunmaz | Daha geniş kapsamlı; ilgili mevzuata göre bazı istisnalar hariç |
| İnceleme Raporu | Gerekli değil | Zorunlu |
| Koruma Süresi | 10 yıl | 20 yıl |
Faydalı Model için Koruma Süresi Kaç Yıldır?
Koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 10 yıl olurken bu süre boyunca her yıl faydalı model ücretinin yatırılması gerekir. Süre sonunda 6 aylık ek yenileme hakkı vardır, ancak mücbir sebepler dışında geç başvurular kabul edilmez.
Faydalı Model Tescili Nasıl Yapılır?
Öncelikle buluşunuzun gerçekten yenilik içerip içermediğini anlamak için Türk Patent, EPO (Avrupa Patent Ofisi) ve WIPO veri tabanlarında sorgulama yapmanız faydalı olabilir. Örneğin turkpatent.gov.tr/arastirma-yap?form=patent adresinden faydalı model sorgulama yapabilirsiniz.
Buna ek olarak tescil süreci istenen belgeleri hazırlama aşaması, Türk Patent EPATS sisteminden online başvuru, tarifname hazırlama ve en son belge alma aşamalarından oluşur.
Faydalı Model Başvuru Nasıl Yapılır?
Aşağıdaki adımlar başvuru sürecinin temel aşamalarını oluşturur:
- Tarifname, İstemler, özet ve varsa teknik çizimler, şemalar, fotoğrafları hazırlamanız gerekir.
- Türk Patent’in EPATS sistemi üzerinden e-Devlet ile başvuru yapın.
- Başvuru ücretini ödeyin (Faydalı model başvuru ücreti her yıl değişir, güncel ücret Türk Patent sitesinden öğrenilir).
- Şekli inceleme ve araştırma raporunda belirtilen eksiklik yoksa araştırma raporu düzenlenir ve yayına çıkar.
- İtiraz olmazsa faydalı model belgesi alınır.
Faydalı Model Belgesi Almak için Şartlar Nelerdir?
Belgesi olması istediğiniz ürünün aşağıdaki özellikleri taşıması istenir:
- Yenilik, daha önce kamuya sunulmamış olmalı.
- Sanayiye uygulanabilirlik, üretilebilir ve kullanılabilir olmalı.
- Buluş niteliği olmasa da olur. Patentten farkı burada başlar.
Faydalı Model Başvurusu Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Faydalı model başvurusu yapmadan önce mutlaka ön araştırma yapmalısınız. Bu sayede:
- Gereksiz zaman ve maliyet kaybını önlersiniz,
- Daha önce tescil edilmiş benzer bir buluş nedeniyle başvurunuzun reddedilmesi riskini azaltırsınız,
- Önceden hak sahibi olan kişilerle hukuki anlaşmazlık yaşama ihtimalinizi düşürürsünüz.
Bu araştırma için şu resmi ve güvenilir veri tabanlarını kullanabilirsiniz:
- Türk Patent
- Avrupa Patent Ofisi (EPO)
- Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO)
Ayrıca, Türkiye’nin de üyesi olduğu Paris Sözleşmesi sayesinde, buluşunuzu sadece Türkiye’de değil, diğer üye ülkelerde de koruma altına alabilirsiniz. Türkiye’de yaptığınız başvurunun ardından 12 ay içinde başka ülkelere de başvurabilirsiniz. Bu hak, rüçhan hakkı olarak adlandırılır.
Başvuru sırasında teslim etmeniz gereken tarifname, istemler, özet ve varsa teknik resimleri eksiksiz ve ayrıntılı hazırlamalısınız. Başvurudan sonra bazı düzeltmeler yapma hakkınız olsa da, önemli hatalar başvurunuzun reddedilmesine yol açabilir.
Faydalı Model Başvuru Belgeleri Nasıl Hazırlanır?
Türk Patent, faydalı model ve patent başvuruları için ayrıntılı “Patent Başvuru Kılavuzu” yayımlamıştır. Bu kılavuzu turkpatent.gov.tr adresinden indirip başvuru öncesinde mutlaka incelemeniz faydalı olur.
Başvuruda en kritik belge tarifnamedir. Tarifname, buluşu tüm ayrıntılarıyla ve açık dille anlatmalıdır. Mümkünse bu belge, teknik konuda uzman kişi tarafından hazırlanmalıdır.
Tarifname sayfasında sırasıyla şu başlıklar bulunmalıdır:
- Tarifname (Sayfa başlığı)
Buluş Başlığı (Özet, başvuru formundaki ile aynı olmalı) - Teknik Alan
- Tekniğin Bilinen Durumu
- Buluşun Amacı
- Şekillerle Açıklama
- Buluşun Açıklanması
- Buluşun Sanayiye Uygulanma Biçimi
İstemler bölümünde, koruma altına alınması istenen buluşun yeni özellikleri belirtilmelidir.
Burada eksik bırakılan özelliklerin korunmayacağını unutmamak gerekir.
Özet sayfasında, tarifnamenin kısa bir özeti yer almalıdır.
Resimler bölümü zorunlu olmasa da, tablo, çizim veya şema gibi görseller kullanmak başvurunun anlaşılmasını kolaylaştırır.
Metin, bilgisayarda hazırlanmalı ve şu kurallara uygun olmalıdır:
- Satır aralığı 1,5 olmalı
- Sadece tarifname ve istem sayfalarında satırlar her 5 satırda bir numaralandırılmalı
- Sayfa boşlukları: Üst 2–4 cm, sağ 2–3 cm, sol 2,5–4 cm, alt 2 cm
Başvurunun sonunda araştırma raporu aşaması bulunur. Bu raporda, başvurudan önce yapılmış benzer çalışmalar listelenir ve buluşla ilişkisi uluslararası kodlarla (X, Y, A, P, E) belirtilir. Burada bilimsel makale yazıyormuş gibi önceki çalışmalarla net kıyaslama yapılmalıdır.
Patent almaya uygun olmasa bile faydalı model belgesi, buluşunuzu 10 yıl boyunca rakiplerin taklit etmesini engeller. İnceleme aşamasının olmaması, düşük maliyet ve uzun düzeltme süreleri, faydalı modeli özellikle KOBİ’ler ile girişimciler için cazip koruma yöntemi hâline getirir.
Faydalı Model Belgesi Nasıl Alınır?
Başvuru süreci, gerekli belgelerin eksiksiz olarak teslim edilmesiyle başlar. Belgeler tam ise şekli inceleme aşamasına geçilir. Eğer eksiklik varsa, Türk Patent tarafından size bildirilir ve bu eksikleri 2 ay içinde tamamlamanız istenir.
📌 Eksiklikleri gidermek için ek süre kullanılırsa, ek ücret ödemeniz gerekebilir.
Şekli inceleme tamamlandıktan sonra, 2 ay içinde hazırlamanız gereken bir araştırma raporu süreci başlar. Bu raporda buluşunuzun yeniliği incelenir.
Rapor hazırlandıktan sonra herhangi bir itiraz olmazsa, başvuru Resmî Patent Bülteni’nde yayımlanır ve faydalı model belgesi almaya hak kazanırsınız.
Başvurunuzun durumunu Türk Patent’in “Dosya Takibi” sistemi üzerinden başvuru numaranızla sorgulayabilirsiniz.
Belgeyi aldıktan sonra, 10 yıl boyunca her yıl tescil yenileme ücretini yatırmanız gerektiğini unutmamalısınız; aksi hâlde koruma hakkınız sona erer.
Markanız için gerekli diğer işlemlere de göz atabilirsiniz👇
e-Ticaret Marka Tescili Nasıl Yapılır?
GS1 Barkod Almak için Gerekenler
BirFatura'yı Keşfedin!
