1974’te ilk kez bir sakız paketi üzerinde kullanılan barkod, Amerika Birleşik Devletleri’nde GS1 barkod sisteminin kurulmasıyla başlamıştır. Böylece ticari faaliyetlerde ürün tanımlamayı kolaylaştırmak amacıyla ülkeler arasında standarda bağlanan kodlama kuralları belirlenmiştir. EAN veya GTIN numarası; UPC barkod ile benzer anlamlara gelen ve ürün ambalajları üzerinde gördüğünüz kodlardan oluşur.
Ürüne özel bir nevi dijital kimlik niteliğindeki GS1 barkodlar, üreticiden ürün bilgisine kadar pek çok veriyi barındıran işlevselliğe sahip olduğundan dünya üzerindeki tedarik zincirinin yürümesinde son derece etkili. Peki ülkemizdeki ürünlere de GS1 barkod almak gerçekten gerekli mi, neden tanımlanmalı ve nasıl alınır diye merak ediyorsanız doğru yerde olabilirsiniz. e-Ticaretteki artılarından önce dilerseniz barkod çeşitlerini tanıyarak başlayalım.
İçindekiler:
GS1 Barkod Nedir?
Eski adıyla EAN (European Article Numbering) Avrupa Mal Numaralama Örgütü; 1977’de Brüksel’de kurulduktan sonra 2005’te, adını GS1 (Global Standard 1) olarak değiştirip günümüzde 170 ülkeyi temsil eden ve 114 organizasyonu ile hizmet veren, kar amacı gütmeyen kuruluştur. GS1 Türkiye ise Türkiye’deki üyesi olarak TOBB bünyesinde hizmet veren tek yetkili mercidir.
GS1 evrensel bilgi tanımlama sisteminin bir bileşeni olan GS1 barkod, dünyanın her yerinde geçerli olmakla birlikte hizmet, ürün, demirbaşlar her sektöre uygun kodlama alfabesine dahil edilmesiyle üretici ve müşteri arasındaki iletişimi hızlandırarak tedarik zinciri ve depo yönetimini son derece kolaylaştırır. ACD (Otomatik Veri Toplama) uygulamalarıyla barkod okuyucular ile okunabilen kodlar sayesinde mal nerede olursa olsun rahatlıkla tanınmış olur.
Barkod Çeşitleri
1-D/tek boyutlu, 2-D/2 boyutlu barkod gibi oldukça fazla sayıda barkod çeşidinin bulunması kafanızı karıştırmasın, özünde hepsi benzer. Ticarete ilişkin barkod tiplerini yazının ilerleyen bölümlerinde açıklayacağımız için tek boyutlu olanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. UPC/GTIN (EAN): GTIN-8, GTIN-12 (UPC-A, UPC-E), GTIN-13
2. Code 39: Genel amaçlı kullanılan bu model endüstriyel ve ticari kullanımlarda yer alır.
3. Code 128: Oldukça yaygın olmakla birlikte sipariş, lojistik, dağıtım alanlarında kullanılır.
4. ITF: Çoğunlukla paketleme endüstrisinde kullanılan kod değişken uzunluklarda olabilir.
5. Code 93: Yine endüstride tercih edilen kodlara genellikle elektronik bileşen, lojistik, paket tanımlama gibi işlemlerde ihtiyaç duyulur.
6. Codabar: Sağlık, lojistik sektöründe kullanılan bir çeşididir.
7. GS1 Databar: Kolay bozulabilen yiyecekleri, tüketici kuponları gibi özel durumları tanımlayan kodlardır.
8. MSI Pressley: Stok yönetiminde kullanılır.
Türk Malları için Hangi Barkod Numarası Kullanılır?
Ürünlerine Türkiye’de barkod almak isteyen firmalar GTIN numarası almak için GS1 Türkiye’ye firma başvurusu yaparak GS1 firma öneki alır. Sonrasında GCP numarası (Küresel Firma Önek Numarası) adı verilen bu firma önekleriyle ürünlerin her birine esas barkod olarak bilinen ve ürünlerin yaklaşık %99’unda yer alan GTIN numaraları (Küresel Ticari Ürün Numarası) oluşturulur.
Sonuç olarak benzersiz olan GS1 barkodlarındaki firma öneklerinde alındıkları ülkelerin kodları da yer alır: Örneğin Türkiye’ye ait kodlarda 868-869 rakamları bulunur. Yani ilgili malların Türkiye’de üretildiği değil, sadece barkodların oradan alındığı anlamına gelir. Eski adının EAN olması sebebiyle ürünlerin aşağıdaki gibi EAN sistemine göre oluşturulan 3 farklı GTIN numarası olabilir:
- 13 basamaklı GTIN-13 numarası perakende satılan mallar için kullanılır.
- GTIN-13 bilgisinin sığamayacağı kadar küçük ürünlere 8 basamaklı GTIN-8 numarası yerleştirilir.
- 14 basamaklı GTIN-14 numarası sadece taşıma, depolama gibi amaçlarla kullanılan ve perakende satışı olmayan ürünlere oluşturulur.
Yurtdışına Satılacak Ürünlere Hangi Barkod Gerekir?
Türkiye’nin GS1 sisteminin üyesi olması sayesinde GS1 Türkiye’den alınan barkodlar çoğu ülkede geçerlidir. Bununla birlikte GS1 US ve GS1 Canada 2005’ten itibaren Amerika ve Kanada’daki perakende şirketlerin hem GTIN-8 (EAN-8) hem de GTIN-13 (EAN-13) numaralarını kabul edeceğini açıklamıştır. Ancak bazı Amerika-Kanada firmaları 12 basamaklı GTIN numarası anlamına gelen UPC kodunu (Universal Product Number) uygun görmektedir.
Eskiden GS1 Türkiye’den alınabilen bu numaralar için artık tek yetkili kuruluş GS1 ABD birimidir. 2020’den beri Türkiye’den yapılan başvurular kabul edilmediğinden dikkat etmekte fayda var. Örneğin; GS1 barkodsuz ürün eklemeyi kabul etmeyen Amazon’un Amerika ve Kanada pazarlarına yönelecekseniz UPC barkodları da almayı düşünebilirsiniz.
Kimler GS1 Barkod Alabilir?
GS1 sistemi marka sahibinin ürünlerine barkod verilmesi gerektiğini esas alır. Buradan hareketle ürünlerin nerede ve kim tarafından üretildiğinden bağımsız olarak marka veya işletmeye ait olacak numaralar satın alınır. Buna göre marka sahibi; üretici olabilirken başka bir ülkede kendi ürettiği ürünü satan ithalatçı, perakendeci veya toptancı da olabilir. e-Ticarette marka tescilinin önemi burada da ortaya çıktığından ister yurt içi ister yurt dışına satış yapıyor olun ürünlerinizi kendinize ait bir marka altında pazarlamaya başlamak çok daha başarılı olmanıza yardımcı olacaktır. Marka tesciliyle ilgili yapılması gerekenleri “e-Ticaret marka tescili nasıl yapılır?” başlıklı içeriği tıklayarak öğrenebilirsiniz.
e-Ticarette GS1 Barkodun Önemini Artıran 4 Sebep
Yazıyı hazırlamamızdaki asıl amaç barkodun e-ticaretteki önemini vurgulamanın yanı sıra ürünlerinize dijital bir kimlik kazandıran bu sistemin yakın gelecekte zorunlu bir uygulama olabileceğini hatırlatmaktır. En az marka tescili kadar değerli olması sebebiyle piyasaya çıkarmak istediğiniz ürün veya hizmetlerr sahiplik kazandırması açısından oldukça kurtarıcı olabilir. Ancak yine de GS1 barkod zorunlu mu noktasında henüz evet demek mümkün değil.
Şu anda ülkemizdeki pazar yerlerinde uygulanmasa da Amazon gibi yabancı pazar yerlerinde üretici veya ihracatçı siz olsanız dahi GS1 barkodları olmayan ürünleri web sitesine yükleyemediğiniz için burada satmanıza engel bir durum. Aslına bakarsanız, henüz Trendyol ve Hepsiburada’da böyle bir uygulama olmadığından ürettiğiniz ürünleri rastgele atanmış barkodlarla siteye ekleyebilirsiniz. Ancak büyük pazar payına sahip bu e-ticaret siteleri de tekil ürün yapısına bir gün dönebilir. Barkod sisteminin faydalarını şu şekilde sıralamak mümkün:
1. Yurt içi ve dışındaki tüm pazar yerlerine ürünlerinizi kolaylıkla kaydetmeyi sağlar.
2. Google Merchant’daki reklamlarınızı GTIN engeline takılmadan çözmüş olursunuz.
3. Depo, sevkiyat, lojistik, stok yönetimini kolaylaştırır.
4. Marka itibarını beslemesinin yanı sıra diğer satıcıların yanlış barkod atama durumlarına karşı ürün sahipliğini kanıtlar.
GS1 Barkod Nasıl Alınır?
GS1 Türkiye’den ürünlerinize özel barkod almak için GS1 Türkiye web sitesinden online başvuru yapabilir, kayıt ekranına buradan ulaşabilirsiniz. GS1’e yapılan kayıtlarda direkt barkod alma değil, aslında firma başvuru yaparsınız. Firma bilgilerini girerek yapacağınız online başvurunun ardından istenen belgeleri ileterek barkod oluşturma sürecine girersiniz. GS1 barkod almak için gerekli belgeler ise aşağıdaki gibidir:
- Başvuru formu
- Firma yetkilisinin imzalayıp notere onaylattığı taahhütname (Taahhütname ve başvuru formu için gs1tr.org/userfiles/files/uyelikBasvuruBelgesi.pdf)
- Pdf formatındaki şirket faaliyet belgesi (bağlı olunan odadan alınmalı)
- Gelir tablosu ve firma yeni kurulmuş ise kuruluş ilanının yer aldığı ticaret sicil gazetesi (şirket türüne göre değişen vergi beyannamesi çeşidinin başvurudan önceki yılına ait firmanın muhasebecisine onaylatılmış hali)
- GS1 Türkiye Vakfı İktisadi İşletmesi resmi banka hesabına GS1 barkod ücretlerinin yatırıldığını gösteren dekont.
GS1 Barkod Fiyatları Ne Kadar?
Başvuru sırasında ödemeniz gereken ücret, kaydettireceğiniz ürün sayısına göre değişir. GS1 firma önek numarası (GCP) basamakları, ürün sayısının artmasıyla azalacaktır. Örneğin 12 basamaklı firma önek numarası ile 1 çeşit ürüne GTIN numarası; 7 basamaklı olursa 100 bin çeşit ürüne GTIN alınabilir. Ayrıca tat, beden, özellik gibi varyantların her birine farklı GTIN gerekli olduğunu unutmayın, GS1 fiyat hesaplama aracı oldukça yardımcı olacaktır: gs1tr.org/barkod.php
